Mijn Molukse familie weet wat oorlog is, mijn opa Taihuttu groeide op in oorlog. De gevolgen van oorlog blijven generaties lang voelbaar, meestal in stilte. Waar verjaardagen en kerstfeesten gevuld worden met herinneringen aan het tropische eiland waar onze familie vandaan komt, wordt over de oorlog weinig gezegd. En dat terwijl mijn opa, als jonge jongen, strijd waarschijnlijk beter kent en herinnert dan het fijne leven op witte stranden. 

Over de Japanse bezetting wordt nog weleens iets los gelaten, “Ja zij hebben de oorlog meegemaakt” om het trauma van een ander te benoemen of “De Jappenkampen waren erg hoor” om eigen trauma te benadrukken. Beetjes van gevoelens, verloren familieleden  en geweld, we kennen de grote lijnen van het verhaal maar niet de details. Over de periode erna, de Bersiap en Onafhankelijkheidsoorlog, weten we bijna niets.

Vele derde en vierde generatie Molukkers, zoals ik, kennen hun grootouders niet meer. Ze stierven voordat we vragen konden stellen en veel van onze ouders hebben onze vragen nooit gesteld, wetende dat het onderwerp taboe of te pijnlijk was. Veel Jonge Molukkers gaan steeds vaker op zoek naar familieverhalen in het Nationaal Archief, verhalen van andere families of de trauma verslagen van Stichting Pelita om deze periode beeld te geven. Zo is dat bij mij ook gegaan.

Ik weet dat het voor mijn opa en zijn gezin, nadat ze vrij kwamen uit de Japanse interneringskampen, te gevaarlijk was in Indonesië, specifiek Java. Maar hoe ze gevaar liepen? Wat er in hun omgeving gebeurde en hoe ze leefden, ik weet het niet precies. De periode 1945 tot 1949 ontbreekt in het archief van onze familie. Het begint weer op de begrafenis van mijn overgrootopa Johan Taihuttu. We hebben enkele foto’s van de ceremonie op het ereveld in Bandung. Hij gaf zijn kinderen en indirect zijn (achter)kleinkinderen een erfenis van de jaren in strijd mee: oorlog laat je overleven. En die skills kwamen goed te pas, want er zouden nog zware jaren aankomen.

Mijn opa overleefde als kind de klappen van de Japanner, honger, en de strijd over Nederlands-Indië of Indonesië. Als volwassene kwam hij op voor zijn rechten en belangen. En leerde ook zijn zonen en dus mijn vader Gino, met strengheid, hoe je je mannetje staat. Hoe je met trots strijdt voor je plek. Als nazaten van een KNIL-militair leer je dat je sterk moet zijn en dat opgeven niet bestaat. Al vroeg leerde onze vader ons op zijn beurt hoe we zouden moeten overleven in het bos, hoe we ons zakmes konden gebruiken om dolken en pijlen te snijden uit gevallen takken en hoe je aardappelen kunt grillen in een zelf gestookt vuur. Kwajongensstreken die mijn opa waarschijnlijk ook al in de Javaanse en Molukse jungle uithaalde. Toch voelde het niet als spelletje maar als onderdeel van onze opvoeding.

Menig Moluks gezin zal het hebben van een 'klewang' of dolk herkennen. Mensen dragen het als tatoeages op hun lichaam, of plaatsen het onder een glazen stolp in de woonkamer. Het is een symbool voor de strijd die onze voorouders moesten voeren. In de Limburgse bossen, fantaserend alsof we door de jungle liepen, leerden we geruisloos over takjes te lopen en niet te klagen als we vielen. Ondanks dat ik niet precies weet wat mijn opa en zijn gezin allemaal moesten overleven, weet ik dat het pijnlijk moet zijn geweest. Nare ervaringen waar niet over gepraat werd, ervaringen die je liever vergeet. Zo geruisloos als een soldaat in de jungle, zo stil bleef het over de trauma’s van oorlogvoeren. Doorgaan, overleven en niet achterom kijken.

Jazzy Taihuttu