Agus is een uitgesproken Indonesische jongen uit een klein dorp op Java. Vastberaden sluit hij zich aan bij de strijd om de Indonesische onafhankelijkheid, om uiteindelijk scherpschutter te worden in het leger. Verdiep je in de achtergrond van zijn verhaal en de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd.
Vooroorlogse Jaren
Onze vader sprak in de jaren dertig altijd over de verhoudingen tussen de werkers en Bastings, de eigenaar van de suikeronderneming. Hij stelde 'moeilijke' vragen over waarom Bastings en mannen als hij de grootste en beste stukken land bezaten. En over waarom de Belanda's hier de baas waren en wij voor ze moesten werken. Hij wist dat het gevaarlijk was om die vragen te stellen, maar dat hield hem niet tegen.
In de suikerfabriek werd vader 'de communist' genoemd. Ze zeiden dat hij banden had met de PKI, de verboden Communistische Partij van Indonesië. Het was een gerucht. Ik weet dat hij geen lid was. Hij kon nauwelijks lezen of schrijven. Hij was gewoon een gepassioneerde voorvechter voor de 'kleine man'.
Het vuur dat in onze vader leefde, heeft hij aan ons doorgegeven. Ik zag het ook terug in mijn broer Agus. Hij was even koppig en vastberaden.
Agus moest toen hij oud genoeg was ook in de suikerfabriek werken om geld te verdienen voor onze familie. Hij was jong en deed het met grote tegenzin. Net als vader koesterde hij wrok tegen de Belanda's. Toen de Japanners kwamen in 1942, veranderde alles. Veel mensen waren blij met de Japanners. Ineens riep iedereen dingen als "weg met de Belanda's" en "Azië voor de Aziaten". Het klonk voor ons als muziek in de oren.
De familie Bastings werd door de Japanners meegenomen en een Indonesische man werd aan het hoofd van de suikeronderneming geplaatst. Agus verliet de suikerfabriek tegen de wil van vader. Hij sloot zich aan bij een jeugdgroep en kreeg militaire training van de Japanners. Ik was jaloers. In de kampong hadden we het steeds moeilijker in de jaren die volgde. Er was steeds minder geld, er werden mannen uit de kampong weg gehaald om gedwongen te gaan werken en we hadden steeds minder te eten.
Nadat de Japanners weg waren in 1945, kwam Agus regelmatig naar onze desa. Hij had lang haar en zag eruit als een krijger. Hij vertelde over hoe hij naar de Proklamasi van Soekarno had geluisterd op de radio. En later naar de bezielende woorden van Bung Tomo. Hij had in Semarang gezien hoe op elke muur Merdeka was geschilderd. En hoe honderden jongeren zich op straat verzamelden om te demonstreren tegen de terugkeer van de Europeanen.
Zijn jeugdgroep werd omgevormd tot een guerrilla eenheid van het TNI, om deel te nemen in de strijd tegen het leger van de Belanda's. Hij vertelde ons dat we eten achter moesten houden voor hem en de jongens van zijn eenheid. Ze waren niet met veel, maar wel dodelijk vertelde hij. Ze lagen soms dagen lang in de jungle te wachten om Nederlandse patrouilles onder vuur te nemen. Ik wilde me ook bij het TNI aansluiten, maar vader stond het niet toe.
Agus verdween tijdens de Revolusi en we hebben nooit meer iets van hem gehoord. Ze zeggen dat hij is gepakt en gemarteld door de Belanda's. En dat ze hem hebben vermoord. We zullen nooit weten wat er precies is gebeurd, maar in het dorp hebben we zijn herinnering en zijn rol in de strijd om de Onafhankelijkheid geëerd. Net buiten de kampong zou er een relief komen om hem te eren.
Vader is er altijd bitter om gebleven. Zelfs nu we de onafhankelijkheid hadden gewonnen bleef hij spreken over ongelijkheid en wie het land bezat. En ook al was hij geen lid van de communistische partij, en ook al was zijn zoon een held uit de oorlog, zijn mondigheid en reputatie als communist hebben hem de kop gekost. Op een dag, ergens in de jaren zestig, kwamen ze hem meenemen uit de kampong. We hebben hem, net als Agus, nooit meer terug gezien.
